Was esch äigentlech e Habasch?

Wellkomme zrogg. Mer hoffid, Si hend es huere schöns Wochenändi gha. Aber chömemer grad zom Thema vo höt: Zode guete Grönd, öberhaupt z flueche. Dasch jetz banal, dänkid jetz die Korstäilnämer*inne, wo au scho gfluecht hend. Aber me cha das ned hüüfig gnueg säge: Fluechen esch gsond. Das esch au sone Satz zom Notiere.

Flueche baut Aggressionen ab, das sänkt de Bluetdrock. Ond s macht schtercher. Wenn Si zom Biischpel währntem Schporttriibe fluechid, mögid Si lenger, das hend verschednigi Schtudie beschtätiget.

Aber schpannender werds jo, wemme die Frog mol emene gsellschaftleche Kontext schtellt. Wel niemer esch en Ensle ond eläi Fluechen esch chli wi eläi Schport triibe: Chame scho mache. Aber ede Groppe eschs scho schöner. Dasch öppis Sozials, Flueche. Ond no äine zom Notiere: Schöns ond rechtigs Flueche wiist of zwöschemönschlechi oder gsellschaftlechi Messschtänd hi.

Luegemer das doch amene Fallbiischpel aa. Nämemer s Wort Habasch. Es schöns Schempfwort, es klengt es fiins Arsch met aa, aber Achtong: Dasch e falsche Frönd. Habasch het etümologisch nüt met Arsch z tue.

Habasch chonnt os de Soldateschproch vom erschte Wältchrieg ond vonere französische Nochrechtenagentur: Die het Havas ghäisse. Ond wi jedi Nochrechtenagentur vonere chriegsfüerende Nazion em Chrieg, het die halt Propaganda verbräitet. Oder, of guet schwiizertütsch: Bullschet verzellt. Öber verzell ke Hawass (verzell ke Blödsenn) esch de öber Johre hinwäg s schöne Du besch e Habasch (du besch es domms hueren Arschloch) worde.

Aber urschprönglech esch e Habasch eben e Falschnochrecht gsi. Das chame sech au merke met Hafechäs. Das bedüütet jo au Feik Nius em wiiteschte Senn. Aber achtong: Die Wörter send ned verwandt, dasch no sone falsche Frönd. Hafechäs gets no lenger as Habasch.

Aber das nomen am Rand. Wel, do wäremer grad bem gsellschaftleche Messschtand. Feik Nius send jo grad fasch nones grössers Thema as währentem erschte Wältchrieg. Mer redid natürlech vode russische Desinformazionskampanie, wo au do Wälle schlot. Wel es get jo au do es paar ossergwöhnlech dommi Mönschen ond Nazionalrötinne, wo dä Schäiss glaubid. Ond gliichziitig choschtet dä Schäiss Mönscheläbe.

Ond au während sonere Pandemii merkt me das jo: Feik Nius ond di ganz Bandbräiti vode alternative Fakte hend d Gsellschaft gschpalte wi sälte. Ond eben au Mönscheläbe gchoschtet.

Chömemer aso zom Fazit: Das wärid jetz ebe zwöi gueti Grönd zom Flueche, jetz gsellschaftlech gseh. Drom: Beschempfid Si gärn ond usfüerlech zom Biischpel d Verbräiter*inne vo Falschnochrechte. De Biischpelsatz De Wladimir Putin esch e huere Habasch. esch aso schön ond rechtig gfluecht. Oder au: D Ivett Eschtermaa esch e huere Habasch. Hend Si das? Denn esch guet för höt.

Ah, osser äi Sach no: Mer hättid no e Usgangstipp för die, wo sech no chli meh met de Materie wettid befasse. Ond klar: Kulturwärbig em Onderrecht, ond de no för d Projekt vom Dozänt — dasch emmer chli schwerig. Aber förne wiiteri Osenandersetzig metem Thema Feik Nius wördemer Ehne gliich no empfähle: Chömid Si s Theaterschtöck Erato Maxi cho luege ede Viscosischtadt Ämmebrogg. Det gots au om das. Ond es esch au Täil vo dem Enneräie-Projekt vode Köchlin-Schteftig. Ond gfluecht werd au huere vell.

Dieser Artikel wurde produziert im Rahmen des «Innereien»-Kulturprojektes der Albert Koechlin Stiftung. Hier erfährst du mehr darüber. Und hier geht es zur offiziellen Webseite: www.innereien.ch.